Teoria koloru – podstawowe definicje
Wstęp
Kolory to podstawa tworzenia grafik. Wiele osób uważa, że ich wybór zależy od gustu i poczucia estetyki grafika, jednak za wyborem kolorów do projektu stoi dużo bardziej skomplikowany proces, niż mogłoby się wydawać. Kolory mają wpływ nie tylko na estetykę projektu, ale mogą również wpływać na finalny odbiór, zachowanie i nastrój odbiorcy. Dlatego sukces produktu zależy również od kolorów, które zostały użyte do jego stworzenia.
Aby tworzyć dobre projekty i efektywnie dobierać kolory musisz na początek zrozumieć jak powstają i w jaki sposób są od siebie zależne. Dzisiaj przedstawię Ci podstawy teorii koloru i wskaźniki, które odpowiadają za ich powstawanie.
Teoria koloru
Teoria koloru to połączenie nauki i sztuki. Dzięki niej możemy zrozumieć w jaki sposób odbierane są przez nas kolory, jak na nas wpływają oraz w jaki sposób możemy je łączyć, by wyglądały ze sobą dobrze. Jedną z dziedzin teorii koloru jest też psychologia kolorów, która eksploruje wiedzę na temat wpływu i emocji, jakie wywołują w nas kolory. Całościowo teoria koloru daje nam ogromną wiedzę, która może pomóc osobom pracującym z kolorami na koniec. Bez znaczenia jest, czy to mikroprzedsiębiorca tworzący pierwsze ulotki dla swojego biznesu czy grafik projektujący billboard dla ogromnej korporacji.
Lekcja plastyki – barwy podstawowe i pochodne
Zaczniemy od sentymentalnej podróży do lekcji plastyki w szkole podstawowej. Na pewno nauczyciel na jednej z pierwszych lekcji opowiadał Ci o barwach, prezentując różne kombinacje i fajne triki za pomocą trzech farbek – czerwonej, żółtej i niebieskiej. Pamiętasz to „wooow”, kiedy zmieszałaś żółtą z niebieską i powstał zielony? Ja pamiętam!
No więc te trzy farbki – czerwona, żółta i niebieska, to barwy podstawowe. Te podstawy, których uczą nas w szkole mówią, że z nich powstają wszystkie inne kolory. Nie jest to do końca prawda, bo pewnie jak pamiętasz, po zmieszaniu trzech farbek wcale nie powstawał czarny, tylko zgniłoszary. Ale jak pewnie pamiętasz – do rozjaśnienia lub przyciemnienia barw używaliśmy czarnej i białej farby. O tym opowiemy sobie za chwilę. Na razie skupimy się na szkolnych informacjach. Przypomnieliśmy sobie barwy podstawowe, co było dalej?
Kolejny poziomem zaawansowania wiedzy o kolorach są barwy pochodne. Barwy pochodne powstają po zmieszaniu dwóch barw podstawowych. Czyli mieszając niebieski z żółtym otrzymujemy zielony, żółty z czerwonym pomarańczowy i czerwony z niebieskim daje nam fioletowy. Zielony, pomarańczowy i fioletowy to właśnie barwy pochodne.
Ale jesteśmy już więksi, lubimy zakupy i farbowanie włosów, i wiemy, że pomarańczowy może wpadać w rudy albo być bardziej czerwony, a niebieski może mieć też odcień turkusu, co nie? Te barwy uzyskujemy dodając w większej ilości jednej z barw podstawowych. Manipulując ilością barw podstawowych możemy uzyskać ogromną liczbę barw.
Na rysunku powyżej widzisz, że wszystkie barwy można ułożyć na planie koła i pięknie przechodzą jeden w drugi. Jeśli używasz programów graficznych lub oglądasz tutoriale, to z pewnością gdzieś przewinęło Ci się coś podobnego. To koło nazywamy kołem barw lub kołem kolorów.
Koło barw
Koło barw ma za zadanie pomóc nam zrozumieć w jaki sposób różne barwy są ze sobą związanie i jak się do siebie odnoszą. Jego głównym celem jest pomoc w odpowiednim łączeniu i mieszaniu barw. Jako ciekawostkę mogę Ci powiedzieć, że jednym z pierwszych opisanych w pismach naukowych, było koło barw stworzone przez Isaaca Newtona, nazywane również tarczą Newtona. Opublikował on je w dziele Optyka w 1704 roku, a postało w wyniku eksperymentów Newtona z rozszczepieniem światła za pomocą pryzmatu.
Czarny i biały
Za chwilę rozwiniemy sobie jeszcze trzy definicje, które odpowiadają za powstawanie różnych odcieni kolorów. Ale na początek odpowiemy sobie na pytanie – co z czarnym i białym? No więc z lekcji fizyki możesz pamiętać, że kolory to tak naprawdę fale światła. Tutaj proszę mnie nie bić, nie chcę prowadzić lekcji fizyki i opowiadać całych lekcji z optyki, więc informacje będą bardzo podstawowe. Skupimy się na świetle, bo to istotna informacja. No więc skoro kolory to fale światła, to znaczy, że światło jest ich źródłem, prawda? A więc skąd biorą się czarny i biały? Na logikę, czarny bierze się poprzez całkowite „zabranie” światła, a biały powstaje przy jego maksymalnym natężeniu.
I tak jak mówiłam, jest to ogromne uproszczenie. Jeśli chcesz wiedzieć więcej, to zachęcam do poczytania o świetle widzialnym, fizjologii percepcji barw oraz mechanizmie widzenia kolorów.
Bliższe spojrzenie na kolory
Przebrnęliśmy przed całkowite podstawy i już zauważyliśmy tą małą, malutką nieścisłość w naukach ze szkoły. Co z pastelowym różem? Zgaszonym błękitem? Butelkową zielenią? Halo! To nie są wszystkie kolory świata! Gdzie jest miejsce dla tych wszystkich pięknych odcienie w naszym kole barw? Skąd je wziąć? Tutaj z pomocą przychodzą trzy wskaźniki, których używa się w programach graficznych. Te wskaźniki to:
- barwa (Hue),
- nasycenie (Saturation),
- wartość, jasność lub czernie (Value, Lightness, Black) – nazwa może się różnić w zależności od programu.
W programach graficznych często znajdziemy regulację tych wskaźników pod skrótami HSV, HSL lub HSB.
Barwa (Hue)
Barwa jest najłatwiejsza do wyjaśnienia – w końcu już sobie ją omówiliśmy. Na początek wybieramy konkretną barwę, która nas interesuje.
Nasycenie (Saturation)
Nasycenie odpowiada za to jak „żywy” jest kolor. Mniejsze nasycenie powoduje, że kolor jest bardziej zgaszony i pozbawiony pigmentu, a większe, że kolor jest „bogatszy”, żywszy i jaśniejszy.
Wartość / Jasność / Czernie (Value / Lightness / Black)
Ostatni wskaźnik odpowiada za jasność koloru, czyli za ilość światła, którą mu damy. Wskaźnik zaczyna się od czerni, a kończy na najbardziej rozświetlonym kolorze. Dzięki wartości możemy uzyskiwać różne warianty danego koloru, a manipulując równocześnie wartością i nasyceniem, możemy uzyskać barwy od ciemnej czerwieni, przez pastelowy róż, do czystej bieli.
Zakończenie
Teoria koloru jest niezwykle ważna w projektowaniu graficznym. Zrozumienie jej podstaw pozwoli Ci na projektowanie lepszych, bardziej spójnych grafik i bardziej świadome ich tworzenie. Na tym zakończymy tą część wpisu o teorii koloru. W kolejnej omówimy sobie schematy kolorystyczne oraz sposoby na uniknięcie popularnych błędów w łączeniu koloru.
